انتظارات امام زمان(عج)

امام زمان (عج) در زمان غیبت از شیعیان و پیروان خویش انتظاراتی دارد که به برخی از آنها اشاره می شود:

1- تقواپیشگی و تسلیم

از مهم ترین انتظارات آن حضرت از شیعیان و پیروان خویش، این است که تقوای الهی را پیشه خود ساخته، سراپا تسلیم اوامر و نواهی امامان معصوم علیهم السلام باشند. که در این صورت، سعادت دنیوی و اخروی انسان تأمین خواهد شد.

آن امام رئوف در کلام رسای خود فرمود:

فَاتَّقُوا اللّه وَ سَلِّمُوا لَنا وَ رَدُّوا الامرَ الَینا[1]

از خدا بترسید و تسلیم [امر] ما شوید و کارها را به ما واگذار کنید.
2- زنده نگاه داشتن دین و قرآن

امام زمان (عج) می فرماید:

انّی ادعوکم الی الله و الی رسوله و العمل بکتابه و اماتَةِ الباطل و احیاءِ سنّته[2]

من شما را به سوی خدا و پیامبرش می خوانم و از شما عمل به قرآن و نابودی باطل و احیاء سنت پیامبر خدا را خواهانم.
3- توجه به نماز

امام زمان (عج) می فرماید:

ما ارغم انف الشیطان بشی ء مثل الصلاة فصلّها و ارغم انفَ الشیطان[3]

هیچ چیز مثل نماز بینی شیطان را به خاک نمی مالد، پس نماز بخوانید و بینی او را به خاک بمالید.
4- جلب محبت اهل بیت علیهم السلام و ترک گناهان

پاداش رسالت پیامبر اکرم (ص) این است که مردم به جانشینان او، یعنی امامان معصوم، محبت و ارادت داشته باشند و همین محبّت عامل مهمی است در بازدارندگی از گناهان و معاصی. یکی از انتظاراتی هم که امام زمان (عج) از شیعیان خویش دارد، این است که در پی جلب و کسب محبّت اهل بیت علیهم السلام باشند و از انجام گناه و اموری که باعث ناراحتی و رنجش می شود، به شدت پرهیز نمایند. آن حضرت در سخن خیرخواهانه خود چنین می فرماید:

فَلیعمَل کلُّ امرِءٍ مِنکم ما یقَرِّبُ بِهِ مِن مُحَبَّتِنا وَلیتَجَنَّب مِن کراهِیتِنا وَ سَخَطِنا فَانَّ امرءًا یبغَتُهُ فُجأَةٌ حینَ لا تَنفَعُهُ تَوبَةٌ وَ لا ینَجّیهِ مِن عِقابِنا نَدَمٌ عَلی حَوبَةٍ[4]

پس باید هریک از شما [شیعیان ] کارهایی را که موجب جلب محبت ما می گردد، انجام دهد و باید از کارهای [ناپسندی ] که خشم و غضب ما را در پی دارد، اجتناب کند. پس [آگاه باشید که ] مرگ آدمی ناگهان می رسد که [دیگر درآن وقت] توبه سودی نمی رساند وندامت و پشیمانی [نیز] نمی تواند او را از عذاب ما برهاند.
5- همدلی و اتحاد

از دیگر انتظارات امام زمان (عج) از شیعیانش این است که بر محور فرامین الهی و تعهدهایی که در مقابل امامان خویش دارند، همدل و متّحد باشند، چرا که همدلی، هم موفقیت دنیوی آنها را در پی دارد و هم زمینه تعجیل فرج و ظهور عدالت گستر جهان را فراهم می سازد.

آن حضرت دلسوزانه اظهار می دارد:

لَو انَّ اشیاعَنا وَفَّقَهُمُ اللّهُ لِطاعَتِهِ عَلی اجتِماع مِنَ القُلُوبِ فِی الوَفاءِ بِالعَهدِ عَلَیهِم لَما تَأَخَّرَ عَنهُمُ الیمنُ بِلِقائِنا[5]

اگر شیعیان ما- که خدا آنان را بر انجام طاعت خویش موفق بدارد- در راه ایفای پیمانی که بر دوش دارند، همدل می‌شدند، دیدار ما از ایشان به تأخیر نمی افتاد.
6- دعا برای فرج

شیعه در فراق امام و مولای خویش نمی تواند آرام گیرد و لحظه به لحظه چشم به انتظار ظهور مولا و امام خویش نباشد. نشانه انتظار سازنده و کارساز، آن است که تلاش کند تا زمینه ظهور را در جامعه بیشتر آماده نماید. یکی از راههای زمینه سازی برای ظهور، دعاهای دلسوزانه و مشتاقانه است، آن هم دعا برای فرج و ظهور مهدی (عج) که هم باعث تقویت روح انتظار می شود و هم آمادگی انسان را برای ظهور آن حضرت بیشتر می سازد و از طرف دیگر، خود عامل مستقلّی است برای نزدیکی فرج.

به همین جهت است که مهدی منتظر (عج) از شیعیانش انتظار دارد و مجدّانه می خواهد که برای ظهورش، دعا کنند، آنجا که فرمود:

وَ اکثِرُوا الدُّعاءَ بِتَعجیلِ الفَرَجِ فَانَّ ذلِک فَرَجُکم[6]

و برای تعجیل فرج بسیار دعا کنید، زیرا همین موجب فرج و گشایش شماست.

امام زمان (عج) در توقیعی به خط مبارک، بهترین اعمال را دعا برای فرج دانسته اند.[7]

در کنار دستور دعا برای فرج، بر این نکته تأکید شده است که هرگز کسی حق ندارد زمان دقیقی برای فرج تعیین نماید، چرا که وقت مشخص آن را جز ذات پاک لایزالی کسی دیگر نمی داند.

در این زمینه، موعود جهانی فرمود:

امّا ظُهُورُ الفَرَجِ فَانَّهُ الَی اللّه تَعالی ذِکرُهُ وَ کذَبَ الوَقّاتُونَ[8]

اما ظهور فرج به اراده خدایی که یادش بلند مرتبه است، بر می گردد و کسی که [برای آن ] وقت تعیین کند، دروغ گفته است.

در اماکنی تأکید بیشتری در دعا برای تعجیل فرج شده است، همچون مسجد الحرام، عرفات، مسجد کوفه، مسجد سهله، مسجد صعصعه، سرداب مقدس، مسجد جمکران.[9]

دعا برای سلامتی امام زمان (عج) و دعا برای چیره شدن آن امام بر کافران و ملحدان و منافقان، نیز استحباب دارد.[10]
7- مراجعه به علما
شکی نیست که در زمان غیبت هیچ یک از احکام اسلام تعطیل نشده و باید تا آمدن امام عصر (عج) به همه آنچه اسلام از ما خواسته است عمل کنیم و ازسوی دیگر می دانیم امکان دسترسی به امام معصوم علیه السلام و فراگیری مستقیم احکام دین از ایشان برای ما وجود ندارد. آیا باید عمل به احکام را تعطیل نمود یا به هر آنچه که خود احتمال می دهیم درست باشد عمل کنیم. قطعاً هیچ یک از این دو راه ما را به مقصود نمی رساند.

در دوران غیبت کبری، هرچند دست الطاف امام زمان (عج) از پشت ابرهای غیبت بر سر امّت و شیعیان سایه افکنده است، اما نیاز مبرم وجود دارد که برای سرپرستی امت و شیعیان و هدایت و گره گشایی از مشکلات آنان، فرد و یا افرادی باشند تا مردم با مراجعه به آنها تفسیر سخنان امامان خویش را به دست آورند و پاسخ پرسش های خود را دریابند و صراط مستقیم را به پشتوانه فکری و علمی آنان طی نمایند. به همین جهت، آن امام رئوف و دلسوز برای دوران غیبت تدبیری اندیشیده و مردم را به فقها ومراجع تقلید ارجاع داده اند؛ آنگاه که اسحاق بن یعقوب از محضر مبارک امام زمان (عج) پرسید هنگام غیبت شما به چه کسی مراجعه کنیم، حضرت در پاسخ فرمود:

وَ امَّا الحَوادِثُ الواقِعَةُ فَارجِعُوا فیها الی رُواةِ حَدیثِنا فَانَّهُم حُجَّتی عَلَیکم وَ انَا حُجَّةُ اللّهِ عَلَیهِم[12]

و اما در رویدادهایی که برای شما پیش می آید، به راویان حدیث ما مراجعه کنید، زیرا آنها حجت من بر شما هستند و من حجت خدا بر آنان هستم.

و در برخی از کتب آمده است:

فَانَّهُمْ خَلیفَتی؛[13]

آنان جانشینان من هستند.

بسیارند کسانی که ابراز علاقه به امام زمان (عج) می کنند، ولی تقلید نمی کنند در حالی که یکی از وظایف منتظران امام زمان (عج)، تقلید از مراجع می باشد.

در اینجا سؤالی مطرح است که در زمان غیبت به کدام فقیه باید مراجعه شود؟ امام حسن عسکری علیه السلام ویژگی های فقیه مورد نظر را بیان داشته اند. آنجا که می فرمایند:

فاما من کان من الفقهاءصائنا لنفسه حافظا لدینه مخالفا علی هواه مطیعا لامر مولاه فللعوام ان یقلّدوه و ذلک لا یکون الا بعض فقهاء الشیعة لا کلّهم[14]

اما هریک از فقها که نفس خود را باز دارند و دین خود را نگه دارند و خود را پس زنند و امر مولای خود را اطاعت کنند، بر عوام مردم لازم است از او پیروی کنند و تنها بعضی از فقهای شیعه هستند که از این صفات برخوردارند، نه همه آنها.
ولایت فقیه

ولایت و حکومت در عصر غیبت بر عهده «فقیه جامع الشرایط» نهاده شده است. در کتاب های فقهی از این ولایت به «ولایت فقیه» تعبیر شده است. مقصود از «ولایت فقیه» این است که فقیه عادل، مدیر و مدبر، در رأس جامعه اسلامی قرار گرفته، تدبیر و اداره شؤون مختلف آن را بر عهده بگیرد و طبق تعالیم اسلامی حکومت کند.

ولایت فقیه شعاعی از ولایت عامه امام زمان (عج) است. چگونگی سرچشمه گرفتن این ولایت، از ولایت حضرت مهدی بدین گونه است که حاکمیت در اصل از آنِ خداست. او مالک همه چیز و همه کس است. همین مالکیت عمومی دلیل بر حاکمیت عمومی خداوند است. بنابراین هر حکومتی در عالم باید از حکومت «الله» سرچشمه بگیرد و به اذن و اجازه او منتهی شود. خداوند، پیامبر اسلام را فرستاد و دستور تشکیل حکومت او را داد. آن حضرت نیز در نخستین اقدام پس از ورود به مدینه، حکومت اسلامی را تأسیس کرد. بعد از پیامبر (ص)، این حق به جانشینان راستین آن حضرت رسید و در زمان غیبت، ولی فقیه به اذن امام زمان (عج) می تواند حکومت الهی را بنیان نهد.

امام خمینی (ره) در زمینه انکار ولایت فقیه می فرماید:

تکذیب ولایت فقیه، تکذیب ائمه است، تکذیب اسلام است.[15]

امام زمان (عج) در توقیعی فرموده اند:

انظروا الی من کان منکم قد روی حدیثنا و نظر فی حلالنا و حرامنا و عرف احکامنا فارضوا به حکماً فانی قد جعلته علیکم حاکما فاذا حکم بحکمنا فلم یقبله منه فانما بحکم الله استخف و علینا ردّ و الرّاد علینا کالرّاد علی الله و هو علی حدّ الشرک بالله[16]

بنگرید به کسانی از شما که حلال و حرام ما را می شناسند و احکام ما را می دانند پس به حکومت آنها راضی باشید. من چنین فردی را بر شما حاکم قرار دادم، پس هرکس که حکم آنها را نپذیرد حکم ما را کوچک شمرده است و رد کرده است و هرکس که بر ما رد کند خدا را رد کرده است و چنین کسی در حد شرک به خداوند است.
حکومت دینی در عصر غیبت

امام خمینی (ره) در تبیین این مسأله چند نکته را مطرح نموده اند:

1- احکام اسلامی اعم از آنچه مربوط به مسائل مالی یا سیاسی یا حقوقی و.. . است تا قیامت برقرار است و اجرای این احکام بدون تأسیس حکومت امکان پذیر نیست.

و در دوران غیبت اگر بناست احکام حکومتی اسلام باقی بماند و استمرار پیدا کند هرج و مرج روا نیست، تشکیل حکومت لازم می آید. عقل هم به ما حکم می کند که تشکیلات لازم است تا اگر به ما هجوم آوردند، بتوانیم جلوگیری کنیم. اگر به نوامیس مسلمین تهاجم کردند، دفاع کنیم.[17]

2- برقراری امنیت و حفظ نظام اجتماعی از واجبات مؤکد اسلامی است. بدیهی است تحقق بخشیدن به این امرنیز بدون حکومت امکان پذیر نیست.

3- حفظ مرزهای مسلمانان از تجاوز و تهاجم متجاوزان عقلًا و شرعاً واجب است و این امر از نیازهای ضروری جامعه اسلامی است. نیل به این هدف و عملی ساختن آن بدون داشتن حکومت امکان ندارد.

با توجه به مقدمات یاد شده، وجود حکومت اسلامی در عصر غیبت یک ضرورت عقلی و دینی است.

شایان ذکر است حکومت مورد نظر در اینجا صرفاً حکومت اسلامی است، زیرا آنچه در بند اول آمده است یعنی اجرای دقیق احکام و قوانین اسلامی، در ابعاد مختلف حیات اجتماعی، تنها در حکومتی انجام می پذیرد که رهبران و مجریان آن آشنا به احکام و قوانین اسلام بوده و در عمل به آن ملتزم باشند و قانون گذارانش نیز مبنا را قوانین اسلام قرار داده و بر خلاف آن قانونی وضع نکنند.[18]

در عصر غیبت ولی عصر، نمایندگان عام آن حضرت یعنی فقهایی که جامع الشرایط هستند، در اجرای امور سیاسی و آنچه در شأن آن حضرت است، به جای آن حضرت ادای وظیفه می کنند، مگر در موضوع آغاز جنگ با دشمنان که این امر از مختصات امامان معصوم است. و در دفاع، مشروط به حضور امام و اذن آن حضرت و در زمان غیبت مشروط به اجازه نایب او نیست، بنابراین دفاع بر هر مکلفی و با هر وسیله ای و بدون هیچ قید و شرطی واجب است.

و نیز به طور واجب کفایی لازم است بر جانشینان آن حضرت قیام کردن به امور سیاسی و قضایی و مالی در صورتی که دستشان باز باشد و ترس از زمامداران نداشته باشند وگرنه هر مقدار که ممکن باشد. و بر مردم است که فقها را در اجرای امور فوق در زمان غیبت یاری نمایند.[19]
8- رعایت حق الناس

از مهم ترین امور در زندگی محبان و منتظران امام زمان (عج) رعایت حقوق برادران مسلمان و کمک به آنان است. انسان منتظر، نمی تواند به گونه ای زندگی کند که حقوق دیگران بر عهده اش باشد و در عین حال خود را دوستدار و منتظر حضرت مهدی (عج) بداند.

امام زمان (عج) فرمود:

بر هیچ کس روا نیست که بدون اجازه در مال دیگری تصرف کند.[20]

پی نوشت ها

[1] . بحارالانوار، ج 53، ص 178.

[2] . عقد الدرر، ص 196.

[3] . بحارالانوار، ج 53، ص 182؛ کمال الدین، ج 2، ص 520.

[4] . بحارالانوار، ج 53، ص 174.

[5] . بحارالانوار، ج 53، ص 177، ح 8.

[6] . کمال الدین، شیخ صدوق، ج 2، ص 485، ح 4.

[7] . بحارالانوار، ج 53، ص 182.

[8] . کمال الدین، شیخ صدوق، ج 2، ص 485، ح 4.

[9] . موسوعة الزیارات المعصومین، الهادى، ج 4، ص 422.

[10] . منتهى الآمال، ص 811.

[12] . بحارالانوار، ج 53، ص 180، ح 10.

[13] . جواهر الکلام، ج 21، ص 395.

[14] . وسائل الشیعه، ج 18، ص 95.

[15] . صحیفه نور، ج 10، ص 59.

[16] . کافى، ج 7، ص 412، روایت 5.

[17] . ولایت فقیه، امام خمینى ره، ص 62.

[18] . کتاب البیع، ج 2، ص 461.

[19] . تحریرالوسیله، ج 2، باب امر به معروف و نهى از منکر.

[20] . میزان الحکمه، ج 9، ح 14976

منبع:سایت پایگاه اطلاع رسانی حوزه

نقش انتظار در زندگی منتظر

چشم به راهان سپیده با آن " خورشید پنهان" انس و الفت دارند و او را هر چند غایب است، " حاضرترین حاضران" می بینند و " حضور غایبانه" او را روشنایی راه خویش می سازند.

اینگونه است که منتظران، از وجود آن" آفتاب پشت ابر" بهره می برند و چنین جرعه نوش باده شوقند و سرمست از صهبای عشق!

امید به آمدنش، انگیزهآفرین تلاش و حرکت است و بردیدگان مشتاق دلدادگان او، "سرمه انتظار!"

اینان، پای بندی به رضای مولا را، که در سایه تقوا و پرواست، تمرینی برای اطاعت عصر حضور قرار می دهند و آنگونه که امام صادق علیه السلام فرمود منتظران ظهور در عصرغیبت اند و گوش به فرمان او در هنگام حضور:" طوبی لشیعة قائمنا، المنتظرین لظهوره فی غیبته و المطیعین له فی ظهوره..."(1)

بذر انتظار، زندگی منتظران را بارور می سازد و به زندگی ها شور و امید می بخشد، تا در ساختن فردایی روشن و سعادت بخش، سهیم و شریک باشد.

تلاش و تحرک، ثمره بذر مقدس انتظار است.

آنان که دیده امیدوار خود را به روزی دوخته اند که با آمدن مهدی" عجل الله تعالی فرجه الشریف" سایه عدالت جهانی همه جا و همه کس را فراگیرد، اگر از پیشگامان این عدالتخواهی و عدل گستری نباشند، به آن امید و این امیدواری باید به دیده تردید نگریست.

باید پرسید، در خودمان و جامعه مان و محیط زندگی مان، چه تمهیدات و زمینه هایی را برای تحقق این آرمان گوهرین فراهم ساخته ایم؟

آن امام موعود برای عدل گستری جهانی، نیرو و یاور می خواهد، افسر و سرباز می طلبد، پذیرش و اطاعت و فداکاری و جانبازی لازم است.

آنانی منتظران واقعی اند که مشتاقند هستی خود را فدای اهداف الهی مهدی"عجل الله تعالی فرجه الشریف" کنند.

امروز، نیروهای خالص، مطیع، پا به رکاب و جان بر کف کجایند و در چه شرایطی به سر می برند؟

انتظار بدون خودسازی و تعهد و تقوا و شهادت طلبی امت منتظر بی معناست.

دین باوران آماده جهاد، شایسته این وصف اند و منتظر تحقق وعده الهی!

اگر مهدی زهرا" عجل الله تعالی فرجه الشریف"باز گردد.

جهان آیینه اعجاز گردد

سرم را پیش پایش می گذارم

که با خاک رهش دمساز گردد

اینکه فرموده اند، فرج شما در " انتظار فرج" است، اشاره به این تحول کیفی در رفتار و آمادگی و تلاشگری منتظران هم دارد و چنین است نقش انتظار، در زندگی منتظران!

پی نوشت :

1-  منتخب الاثر ص 514

منبع:سایت تبیان

حقوق امام زمان (عج)

از میان همه حقوق گوناگونی که در آموزه‌های اسلامی بر ادای آن‌ها تأکید شده است، پس از حقّ خدای متعال، هیچ حقّی به بزرگی حقّی که امامان و پیشوایان معصوم دین(علیهم السلام) بر عهده ما دارند، نیست؛ زیرا هیچ کس به اندازة آن‌ها در زندگی ما نقش ندارد و استمرار زندگی ما بدون وجود آنان امکانپذیر نیست.

برای روشن شدن این موضوع، به روایتی از امام صادق(علیه السلام) اشاره میکنیم. در این روایت چنین میخوانیم:

«ما پیشوایان اهل اسلام و حجّتهای خدا بر جهانیان و سروران مؤمنان، رهبران رو سفیدان و سرپرستان مؤمنان هستیم. ما امانی برای ساکنان زمین هستیم، همچنان که ستارگان، امانی برای اهل آسمان هستند. ما کسانی هستیم که خداوند به وسیله ما، آسمان را از اینکه جز به اذن او بر زمین افتد، نگه میدارد و به وسیله ما، زمین را از اینکه ساکنانش را پریشان سازد، حفظ میکند و به وسیله ما، باران را فرو میفرستد، رحمتش را جاری میسازد و برکات زمین را خارج میکند. اگر یکی از ما در زمین نباشیم، زمین ساکنانش را در کام خود فرو میبرد.» سپس فرمود: «زمین از زمانی که خدا، آدم را آفرید، هیچ گاه از حجّت خدا خالی نبوده است، خواه این حجّت، آشکار و شناخته شده باشد، خواه غایب و از دیده‌ها پنهان و تا برپایی رستاخیز نیز زمین از حجّت خدا خالی نمی‌ماند، اگر این گونه نبود، خدا پرستیده نمیشد.»(1)

پس از این مقدّمه، برای آشنایی بیشتر با حقوق امام زمان(عج) برخی از روایاتی را که در این زمینه به دست ما رسیده است، به اجمال بررسی میکنیم:

1. ضرورت ادای حقوق امام(علیه السلام)

امام صادق(علیه السلام) می فرماید:

«خداوند عزّوجلّ به وسیلة پیشوایان هدایت از خاندان پیامبر ما، دینش را آشکار ساخت و به وسیله ایشان راهش را روشن نمود و به واسطه آنان چشمه‌های پنهان دانش خود را گشود. پس، از امّت محمّد ـ درود خدا بر او و خاندانش باد ـ هرکس که حقّ واجب امامش را بشناسد، مزّه ایمانش را بچشد و به ارزش دلپذیریِ اسلام خود پی برد.»(5) ما کسانی هستیم که خداوند به وسیله ما، آسمان را از اینکه جز به اذن او بر زمین افتد، نگه میدارد و به وسیله ما، زمین را از اینکه ساکنانش را پریشان سازد، حفظ میکند و به وسیله ما، باران را فرو میفرستد، رحمتش را جاری میسازد و برکات زمین را خارج میکند. اگر یکی از ما در زمین نباشیم، زمین ساکنانش را در کام خود فرو می‌برد.                                                                                                                                                                                                                                                     

2. حقوق امام عصر(عج)

پیشوایان معصوم دین(علیه السلام) حقوق گوناگونی برعهده ما دارند که بررسی تفصیلی همة این حقوق، مجالی گسترده می‌طلبد، در این مجال به برخی از مهمترین این حقوق اشاره میکنیم:

الف. دوست داشتن

رسول اکرم(ص) در ازای زحمات فراوانی که در راه ارشاد و هدایت مردم پذیرا شد، تنها یک چیز از مردم درخواست کرد و آن دوستی خویشاوندان خود بود. قرآن کریم دراین باره می فرماید:

«قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبى(6)‏؛ بگو به ازای آن [رسالت]، پاداشی از شما خواستار نیستم، مگر دوستی درباره خویشاوندان.»

ب. تمسّک جستن

بی تردید در تندباد حوادث روزگار و به هنگام برخاستن توفان‌های سهمگین، تنها با چنگ زدن به «دستگیره‌های محکم» میتوان از درافتادن به وادی گمراهی در امان ماند و راه هدایت و رستگاری را بازشناخت.

امام علی(علیه السلام) در این باره میفرماید:

«رسول خدا ـ درود خدا بر او و خاندانش باد ـ به من فرمود: «ای علی...! شما حجّت خدا بر خلق او و آن دستگیره محکم هستید که هرکس بدان چنگ زند، هدایت شود و هرکه رهایش کند، گمراه گردد.» (11)

ج. دوستی با دوستان و دشمنی با دشمنان

پیامبر خاتم(ص) در این باره می‌فرماید:

«هر کس دوست دارد که برکشتی نجات بنشیند و به دستگیره محکم چنگ آویزد و ریسمان استوار خدا را بگیرد، باید پس از من، علی را دوست بدارد و با دشمن او دشمنی کند و امامان هدایتگر از نسل او را به پیشوایی بپذیرد؛ زیرا آنان پس از من جانشینان و اوصیای من و حجّت خدا بر خلقند و سروران امّت هستند و پرهیزگاران را به سوی بهشت می برند. حزب آنها، حزب من و حزب من، حزب خداست و حزب دشمنان آنان، حزب شیطان است.»(14)

د. پذیرفتن ولایت

به تصریح روایات، در آموزه‌های اسلامی بر هیچ موضوعی به اندازة موضوع ولایت، تأکید نشده است (15) و به همین دلیل میتوان گفت، پذیرش ولایت و سرپرستی امامان معصوم(علیهم السلام) یکی از مهمترین حقوق آن‌هاست.

 پیامبر اعظم(ص) فرمودند:

«هرکس دوست دارد که مانند من زندگی و چون من بمیرد و به بهشتی که پرودگارم مرا وعده داده است، وارد شود، پس باید ولایت علیّ بن ابیطالب و وارثان پاک او را که پس از من امامان هدایتگر و چراغهای تاریکیها هستند، بپذیرد؛ زیرا آنها هرگز شما را از راه راست به کجراهه گمراهی نمی کشانند.» (16)

ه . مقدّم داشتن

پیامبر اکرم (ص) فرمودند:

«خدای متعال ذرّیه هر پیامبری را از پشت خود او قرار داده است، ولی ذرّیة مرا از پشت علیّ بن ابیطالب(ع) ... پس آنان را پیشرو قرار دهید و از ایشان جلو نیوفتید؛ زیرا آنان در خردسالی، بردبارترین شما هستند و در بزرگی، داناترینتان. بنابراین، از آنها پیروی کنید؛ چرا که ایشان شما را به گمراهی نمی‌کشانند و از راه راست بیرونتان نمی برند.»(18)

پیامبر خاتم(ص) در این باره میفرماید: هر کس دوست دارد که برکشتی نجات بنشیند و به دستگیرة محکم چنگ آویزد و ریسمان استوار خدا را بگیرد، باید پس از من، علی را دوست بدارد و با دشمن او دشمنی کند و امامان هدایتگر از نسل او را به پیشوایی بپذیرد .                               

و. پیروی کردن

پیامبر اکرم(ص) در این باره می فرماید:

«هر کس خوشحال میشود مانند من زندگی کند و مانند من از دنیا برود و در بهشت برینی که پروردگارم آن را کاشته است، ساکن شود، باید پس از من علی را دوست دارد و به امامان پس از من اقتدا کند؛ زیرا آنان عترت منند، از طینت من آفریده شده اند و فهم و دانش روزی شده اند.»(19)

ز. گرامی داشتن

پیامبر اعظم(ص) همواره بر ضرورت گرامی داشتن اهل بیت طاهرین خود(ع) تأکید میکرد و امّت خود را از آزار و اذیّت آنان برحذر میداشت.

در روایتی که ابن عبّاس نقل کرده، در این زمینه چنین آمده است:

رسول خدا ـ درود خدا بر او و خاندانش باد ـ بر منبر رفت و برایمان سخنرانی کرد و مردم جمع شدند. آن حضرت فرمود: «ای مردم! شما [در روز قیامت] گرد آورده خواهید شد و دربارة ثقلین از شما خواهند پرسید. پس مواظب باشید که پس از من با آنان چگونه عمل میکنید. آنان، اهل بیت من هستند. هرکه ایشان را آزار دهد، مرا آزار داده و هرکه به ایشان ستم کند، به من ستم کرده است. هرکه ایشان را خوار دارد، مرا خوار داشته و هرکه ایشان را عزیز شمارد، مرا عزیز شمرده است. هرکه ایشان را یاری دهد، مرا یاری داده و هرکه ایشان را تنها و بی یاور گذراد، مرا تنها و بی یاور گذاشته است.»(20)

ح. ادا کردن حقوق مالی

خداوند متعال در قرآن کریم، حقوق مالی  مشخّصی را برای پیامبر اکرم(ص) و خویشاوندان او در نظر گرفته است که در اصطلاح از آن تعبیر به «خمس» میشود:

بدانید که هر چیزی را به غنیمت گرفتید، یک پنجم آن برای خدا و پیامبر و از آن خویشاوندان [او] و یتیمان و بینوایان و در راه ماندگان است.(21)

امام عصر(عج) در یکی از توقیعات خود، مردم را از کوتاهی در ادای حقوق مالی اهل بیت(علیهم السلام) برحذر داشته است و میفرماید:

«هرکس به ناحق چیزی از اموال ما را تصاحب کند، به راستی درون خویش را از آتش انباشته است و به زودی به رو در آتش افکنده خواهد شد.»(23)

آن حضرت همچنین دربارة فلسفة پرداخت خمس میفرماید:

«اموال شما را نمیپذیریم مگر به دلیل اینکه پاک شوید، پس هر که میخواهد، بپردازد و هرکس میخواهد، نپردازد.»(24)

ط. پیشکش کردن مال

در روایتی که از امام صادق(علیه السلام) نقل شده در این زمینه چنین آمده است:

«صله دادنِ از اموال خود به آل محمّد را فرو مگذارید. هرکه داراست به قدر دارایاش [صله دهد] و هرکه نادار است به فراخور ناداری اش. هرکه میخواهد خداوند، مهمترین حاجت هایی را که از خدا میخواهد، برآورده سازد، از مال خود، آنچه را بیشتر از همه مورد نیاز اوست، به آل محمّد و شیعیان آنان صله دهد.»(25)

منظور این است که ما به قصد خشنودی این خاندان، اموال خود را در راه هایی که آنها می پسندند، به ویژه در راه دستگیری از شیعیان درمانده که یتیمان آل محمّد(علیهم السلام) به شمار می آیند، هزینه کنیم.

پیامبر اکرم(ص) در این باره می فرماید: هر کس خوشحال میشود مانند من زندگی کند و مانند من از دنیا برود و در بهشت برینی که پروردگارم آن را کاشته است، ساکن شود، باید پس از من علی را دوست دارد و به امامان پس از من اقتدا کند؛ زیرا آنان عترت منند، از طینت من آفریده شده اند و فهم و دانش روزی شده اند.                                                                                                                                                

ی. فرستادن صلوات

یکی دیگر از حقوق امامان معصوم(علیهم السلام) درود و صلوات فرستادن بر آنهاست. در این زمینه نیز روایات فراوانی وارد شده است.

ک. یاد کردن

از آنجا که یاد کردن از اهل بیت عصمت و طهارت(علیهم السلام) و بیان فضایل و صفات برجستة آنها، موجب زنده شدن مکتب اهل بیت(علیهم السلام) و جلا یافتن دلهای ما میشود، در روایات سفارش های فراوانی به این موضوع شده است.

در یکی از این روایات، امام صادق(علیه السلام) خطاب به داوود بن سرحان میفرماید:

«ای داوود! سلام مرا به دوستدارانم برسان و آنچه را میگویم و به آنان ابلاغ کن. رحمت خدا بر آن بندهای که با دیگری گرد آید و دو نفری دربارة امر ما گفت وگو کنند که در این حال، سومین نفر آنان فرشته ای است که برای آن دو آمرزش میطلبد. هیچ دو نفری گرد هم نیامدند و از ما یاد نکردند، مگر اینکه خداوند متعال، به وجود آنان بر فرشتگان بالید. پس هرگاه گرد هم آمدید، به ذکر مشغول شوید؛ زیرا گردهمآیی و مذاکرة شما با یکدیگر باعث زنده شدن ما میشود. بهترین مردم بعد از ما کسی است که دربارة امر ما مذاکره کند و به یاد و نام ما، فراخواند.»(28)

در پایان آرزو میکنیم که خداوند به همة ما توفیق شناخت و ادای کامل حقوق اهل بیت عصمت و طهارت(علیهم السلام)؛ به ویژه امام عصر(عج) را ارزانی فرماید و در دنیا و آخرت ما را از فیض وجود این بزرگواران بهرهمند سازد.

آمین یا ربّ العالمین

 

پی نوشت:

1. لطف الله صافی گلپایگانی، منتخب الأثر، ص 268، ح 638.

5. همان، ص 543، ح 768.

6. سورة شوری(42)، آیة 23.

11. اهل بیت(ع) در قرآن و حدیث، ج 2، ص 561، ح 834.

14. همان، ص 561، ح 832.

15. ر.ک: محمّد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج2، ص 18، ح 3.

16. اهل بیت(ع) در قرآن و حدیث، ج 2، ص 567، ح 849.

18. همان، ص 575، ح 869.

19. همان، ص 577، ح 874.

20. همان، ص 583، ح 885.

21. سورة انفال(8)، آیة 41.

23. محمّد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج 53، ص 183، ح 11.

24. همان، ص 180، ح 10.

25. اهل بیت(ع) در قرآن و حدیث، ص 587، ح 898.

27. همان، ح 903.

28. همان، ص 591، ح 910.

منبع:سایت تبیان